Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nde Fen Fakültesi Biyoloji Biyoteknoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi olarak görev almakta olan Doç. Dr. Bekir Çöl, Türkiye için stratejik ve ekonomik önemi son derece büyük olan bor minerali ile ilgili çok önemli bir çalışma gerçekleştirdi. Doç. Dr. Çöl tarafından hazırlanan ‘Bor İçeren Antibiyotik Epetraborole ve Borik Asitin Bakteri Üzerine Etkisinin ASKA Klonlarının Fonksiyonel Genomik Analizi, 2 Boyutlu Jel Elektroforez ve Transkriptomik Yaklaşımları’ adlı proje, TÜBİTAK'tan 800 bin TL’lik destek almayı başardı.
Doç. Dr. Bekir Çöl, aldığı destek sayesinde üç yıl boyunca sürecek çalışmalarında 4 bin 123 genin taramasını gerçekleştirerek hücresel hedefleri bulacak. Bu çalışma, bor içeren moleküllerin, bakteriler üzerindeki etkisini keşfetmek adına oldukça önem taşıyor. Üzerinde yoğun bir çalışma gerçekleştirdiği proje hakkında bilgi veren Doç. Dr. Bekir Çöl, bor mineralinin efektif bir şekilde değerlendirilmesini sağlayabilecek projesi ile ilgili şu şekilde konuştu;
“Bor elementi birçok sektörde kullanılmakta ve her geçen gün önemi gittikçe artmakta. Türkiye'nin dünya bor rezervlerinin yüzde 72'sine sahip olmasından dolayı, bor üzerinde yapılan çalışmaları bizim açımızdan daha da değerli kılmakta. Devletimiz özellikle yükte hafif pahada ağır ürünler üretmek amacıyla destek veriyor. Bu yüzden bor, birçok açıdan irdelenmesi ve araştırılması gereken bir elementtir. Hücrede bor ile ilişkili biyomoleküller ve mekanizmalar birçok açıdan belirli model organizmalarda araştırılmalıdır.
Hücrelerin çevrelerindeki değişikliklere adaptasyonları, taşıdıkları genler, proteinler ve metabolitleri içeren geniş ve karmaşık düzenleyici bir ağ üzerinden, moleküler düzeyde kontrol edilmekte. Bu düzenleyici ağın dinamiklerini anlamak, biyolojinin temel amaçlarından biri. Bu etkileşimleri tanımlamak ve karakterize etmek için farklı yöntemler kullanılabilir. Günümüzde bakteriler ve omik teknolojilerin birlikte kullanımı, hücresel sistemleri anlamada en makul, hızlı ve etkili yollardan biridir. 3 yıl sürecek proje çalışması kapsamında, borun sağlık ve çevre alanında kullanılabilme durumuna ait önemli bilgiler elde edilecek.
Bunun yanında, bakteri hücresine bor içeren molekül verildiğinde, hücresel cevap kapsamında, regüle edilen mRNA ve proteinlerin tespit edilmesi ikinci hedef olarak belirlenmiştir. Bu proje borun, escherichia coli bakterisi üzerinde etkilerini, fonksiyonel genomik, proteomik, gen ekspresyon ve transkriptomik yaklaşımlarıyla incelemek üzerine kurgulanmıştır. Proje konu, kapsam ve amacı açısından ilk kez yapılacak bir proje olup, özgün bir değere sahiptir.
Bu proje ile elde edilecek bulgular, borun hücresel hedeflerini belirleyebilecek ve bakterinin bu moleküllere karşı geliştireceği hücresel cevapta rol alan genler ve proteinler hakkında bilgi verebilecektir. Hedef, protein veya genlerin tespit edilmesidir. Bunlar yeni antibiyotiklerin dizayn edilmesi ve üretilmesi için kritik öneme sahip bilgilerdir. Bunun yanında, hücresel cevapta rol alabilecek biyomoleküllerin bilinmesi de etkili tedavi süreçlerinin geliştirilmesinde kullanılabilecek yararlı bilimsel veriler sunacaktır.”
