TARİHTE BUGÜN: 7 ARALIK
Ressam Abidin Dino, 1993'de, Paris'te 80 yaşındayken hayatını kaybetti.
Abidin Dino, 1913'te İstanbul'da doğdu. Çocukluğu İsviçre ve Fransa'da geçti. Robert Kolej'de eğitim görürken, sanata duyduğu ilgi nedeniyle ortaöğrenimini yarıda bırakarak resim, karikatür ve edebiyatla uğraşmaya başladı.
Dino'nun ilk karikatür ve desenleri 1930'lu yıllarda Yarın gazetesinde, ilk yazıları Artist dergisinde yayımlandı. 1933'te sanatçı arkadaşlarıyla birlikte D Grubu'nu oluşturdu.
D Grubu'nun ilk sergisinde yer alan desenlerini, o sırada Türkiye'de çalışmalar yapan Sovyet sinemacı Yutkeviç'in beğenerek çağrıda bulunması üzerine, Atatürk'ün isteğiyle sinema öğrenimi görmek üzere Rusya'ya gitti.
1934'te gittği Sovyetler Birliği’nde 1937'ye kadar kalan ve 1930'ların sonlarında Londra ve Paris'e giden Abidin Dino, Gertrude Stein, Tristan Tzara ve Pablo Picasso gibi zamanın önde gelen sanatçılarıyla dostluklar kurdu.
1938'de Türkiye'ye döndü. Arkadaşlarıyla, Liman Ressamları adıyla da bilinen toplumsal gerçekçi Yeniler Grubu'nu kurdu. Dino bu dönemde çeşitli dergilerde yayımlanan yazı ve desenleriyle yeni bir gerçeklik kavramı üzerinde duruyordu.
1941'de siyasal görüşleri yüzünden İstanbul'dan uzaklaştırılan Dino, 1946'ya kadar kaldığı Güney Anadolu'da yaptığı resimlerde köy yaşamını işleme olanağı buldu. Bu döneminde bir yandan da heykelle ilgilendi.
1952'de Paris'e yerleşen ve yaşamını orada sürdüren sanatçının 'İşkence', 'Atom Korkusu', 'Savaş ve Barış', 'Çıplaklar', 'Dört Kent', 'Dağ-Deniz' gibi birçok yapıtı çeşitli galeri, müze ve koleksiyonlarda yer aldı.
Aralarında Pertev Naili Boratav'ın 'Türk Masalları', Nazım Hikmet'in 'Kuvayi Milliye' ve Yaşar Kemal'in 'Deniz Küstü' gibi yapıtlarının da bulunduğu kitapları resimledi.
Kırk yılı aşkın zamandır yurdundan uzakta yaşamasına karşın resminde Türkiye'nin geleneksel kültürüne olan ilgisini her zaman canlı tutmayı başarabilen Abidin Dino, 7 aralık 1993'de Paris'te öldü.
Ölümünden sonra, 'Kısa Hayat Öyküsü', 'Kel' ve 'Verese' adlı oyunları; 'Eller', 'Pera Palas', 'Sinan' adlı anlatıları ile 1938-1993 yılları arasında yazdığı yazıları 'Kültür, Sanat ve Politika Üstüne Yazılar' başlığıyla yayımlandı.
Abidin Dino'nun cenazesi 16 aralıkta İstanbul'a getirilerek Aşiyan Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Onların gözüyle Dino
John Berger:
"Abidin bu hafta Paris'te Villejuif Hastanesi'nde öldü. Sesini yitirdikten, konuşamayacak hale geldikten üç gün sonra... Ona ait aklıma gelen imgelerin hepsi ister istemez yollar, kervansaraylar, yolculuklarla ilgili. Gezginlerin tetikte olma hali vardı onda... Stüdyosundaki küçük kitaplığının ya da geceleri kaldırdığı portatif şövalesinin önünde durmadan yolculuklara çıkardı. Gezegenlere dönüşen kadın resimleri yapardı... Sonra çiçek resimleri yapardı, onların boyunlarını, aşka giden Boğaziçi geçitlerini... Acaba şimdi yeni bir yolculuğa mı çıktı?.."
Nazım Hikmet:
Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin?
işin kolayına kaçmadan ama
gül yanaklı bebesini emziren melek yüzlü anneciğin resmini değil
ne de ak örtüde elmaların
ne de akvaryumda su kabarcıklarının arasında dolaşan kırmızı balığınkini
Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin?
1961 yazı ortalarındaki Küba'nın resmini yapabilir misin?
Çok şükür çok şükür bugünü de gördüm
ölsem gam yemem gayrının resmini yapabilir misin üstad?
Başka neler oldu:
1842: New York Filarmoni Orkestrası ilk konserini verdi.
1894: Süveyş Kanalı'nı hayata geçiren Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps öldü.
1921: Sadrazam Sait Halim Paşa, Roma'da bir Ermeni tedhişçi tarafından öldürüldü.
1925: İstiklal Mahkemesi, Erzurum'da çalışmalarına başladı.
1932: Muhsin Ertuğrul'un 'Bir Millet Uyanıyor' filmi gösterime girdi.
1941: Japon uçakları Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladı, 2 bin 400 kişi öldü.
1944: Reşat Ekrem Koçu'nun İstanbul Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü çıktı.
1956: 'Çalıkuşu'nun da yazarı olan Reşat Nuri Güntekin Londra'da 67 yaşında öldü.
1958: İstanbul'da sokaklarda holahop çevirmek yasaklandı.
1972: Apollo 17 uzay mekiği, Cape Canaveral Uzay Üssü'nden fırlatıldı.
1974: 'Hayali Küçük Ali' olarak tanınan Karagöz oynatıcısı ve yazar Mehmed Muhiddin Sevilen 88 yaşında öldü.
1979: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Prof.Dr. Cavit Orhan Tütengil uğradığı saldırıda 58 yaşında öldü.
1988: Nemrut Dağı Ulusal Parkı açıldı.
1988: Ermenistan'daki depremde yaklaşık 100 bin kişi öldü.
1991: Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) Genel Kurulu 11 yıl aradan sonra toplandı.
1992: Fotoğraf sanatçısı ve sinema yönetmeni Şahin Kaygun 41 yaşında öldü.
2002: Türkiye güzeli Azra Akın, Londra'da yapılan yarışmada Dünya Güzeli seçildi.
