Çiğdem çiçeğinden elde edilen safran, antik çağlardan beri, özellikle Orta Doğu'da tıbbi amaçlarla kullanılmıştır. Modern araştırmalar, iltihaptan depresyona kadar farklı sorunlar için safranın sağlık yararlarını desteklemektedir. Sağlık yararlarına ek olarak, safran boyalarda, parfümlerde ve yemekleri tatlandırmak için kullanılabilir.

Safranın dünyanın en pahalı baharatı olmasının nedeni hasat edilmesinin çok zor olmasıdır. Çiğdem çiçeğinin içinde bulunan safranın her birinin elle hasat edilmesi gerektiğinden hasat edilmesi zordur. Hasat edildikten sonra, safran kurutulur ve orijinal formunda satılır veya daha sonra çay veya sağlık takviyeleri gibi ürünlerde kullanılan bir toz halinde öğütülür.

Safranın içinde 150'den fazla bileşik bulunur. Bu bileşiklerin çoğu güçlü antioksidanlar, hücreleri serbest radikallere ve oksidatif strese karşı koruyan moleküllerdir ve bilim adamları, safranın birçok yararlı etkisinin bunlara atfedilebileceğini öne sürmektedirler.

Safranın Faydaları

Safran güçlü bir şifalı bitkidir, çünkü bazıları sağlık üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilen 150'den fazla kimyasal bileşik içerir. Safranın bilim destekli sağlık yararlarından bazıları şunlardır:

Ruh Halini İyileştirir Ve Depresyonla Savaşır

Safran, ruh hali üzerindeki olumlu etkileriyle en çok bilinen ve en çok araştırılan bitkilerden biridir. Araştırmalar, safranın depresyonu atlatmaya yardımcı olabileceğini öne sürüyor.

Safranın hafif ila orta dereceli depresyon üzerindeki etkisine dair dokuz çalışmayı içeren bir 2019 incelemesi, baharatın depresyonun şiddetini azaltmada "önemli bir etkiye" sahip olduğunu buldu.

Araştırmacılar, kurutulmuş, özütlenmiş ve kapsüllenmiş formlarda safranın farmakolojik dozlarının, beyinde depresyon ilaçlarının artırmayı amaçladığı serotonin dahil olmak üzere nörotransmiterleri düzenlediğini bulmuşlardır.

Ön çalışmalar, bu baharatın duygudurum bozukluklarının tedavisinde yardımcı olduğunu göstermektedir. Anksiyete ve depresyonu olan 60 yetişkinin, 12 ay boyunca günde iki kez 50 miligram (mg) safran veya bir plasebo aldığı 2016'da yapılan bir çalışmada, safranın bir plasebo alanlarla karşılaştırıldığında anksiyete ve depresyon üzerinde önemli etkisi olduğu ortaya çıktı ve yan etkileri çok nadir olarak gözlemlendi.

Bir 2014 araştırmasında, hafif-orta şiddette depresyonu olan yetişkinlerin, altı hafta boyunca günlük olarak safran takviyesi almasının en az ilaçlar kadar etkili olduğu bulundu.

İltihaplanmayı Azaltır Ve Antioksidan Görevi Görür

Safran Crocin, Safranal ve Picrocrocin de dahil olmak üzere çeşitli antioksidanlar içerir. Antioksidanlar, hücre hasarını azaltmaya ve önlemeye ve belirli hastalıkların riskini azaltmaya yardımcı olur. Safranın antioksidan özellikleri, bir dizi hastalığa neden olan iltihabı azaltmaya yardımcı olur.

Safran, aşağıdaki gibi durumlara yardımcı olan güçlü anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.

Alzheimer hastalığı: Crocin'in beyindeki dejenerasyonu azaltarak Alzheimer hastalığına sahip insanlara yardım ettiği gösterilmiştir. Ön araştırmalar, safranın insan beynindeki beta-amiloid plaklarının toplanmasını ve birikmesini engelleyebileceğini ve bu nedenle Alzheimer hastalığında faydalı olabileceğini düşündürmektedir. Hafif-orta derecede Alzheimer hastalığı olan hastalar üzerinde yapılan kontrollü klinik çalışmada, safranın zihinsel işlevi iyileştirdiği gösterilmiştir. İlk çalışmada, hastalar 16 hafta boyunca 30 mg safran (günde iki kez 15 mg) veya plasebo ile tedavi edildi. İkinci çalışmada hastalar, 22 hafta boyunca 30 mg safran (günde iki kez 15 mg) veya günde iki kez beş mg ilaç ile tedavi edildi. Her iki çalışmada da yazarlar, safranın bilişsel işlevde plaseboya göre önemli ölçüde daha üstün bir sonuç ürettiğini bildirdi. Ayrıca, safranın Alzheimer hastalarının biliş puanını iyileştirmedeki etkinliğinin bazı ilaçlardan daha iyi olduğunu da gösterdiler.

Kanser: Hayvan modellerinde karotenoidlerin kansere ve tümör oluşumuna karşı koruyucu faydalar gösterdiği ve kemoterapi gibi kanser tedavilerini koruyucu olduğu gösterilmiştir.

Kalp hastalığı: Safranın hayvan modellerinde kolesterolü ve obeziteyi azalttığı gösterilmiştir, bu nedenle araştırmalar kalp krizi riskini muhtemelen azaltabileceğini öne sürüyor. Kesin olarak bilmek için insanlarda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Diyabet: Crocetin, tip 2 diyabetten önce gelen bir durum olan insülin direncinin önlenmesine yardımcı olur.

Safran genellikle kısa süreli kullanım için uygun dozlarda veya yemek pişirmede kullanıldığında güvenli kabul edilse de, safran dahil herhangi bir bitkisel takviyeye başlamadan önce doktorunuzla konuşmanız önemlidir, çünkü sağlığınız üzerinde potansiyel olarak olumsuz bir etkisi olabilir. Örneğin, düşük dozlar hamilelik sırasında güvenli olabilirken, yüksek doz safran hamilelikte düşüğe neden olabilir, bu nedenle hamile kadınlar tüketmeden önce dikkatli olmalıdır.

Cinsel Sağlığı Ve Üreme Sağlığını Etkiler

Cinsel işlev bozukluğunu tedavi etmek, safranın eski geleneksel kullanımlarından biridir. Bazı araştırmalar safranın cinsel sağlığı ve üreme sağlığını iyileştirebileceğini gösteriyor.

2008'de yapılan küçük bir çalışma, günde 30 mg safran alan kadınların, plasebo alan kadınlara kıyasla daha az PMS semptomu yaşadığını buldu.

2012 yılında yapılan bir araştırma, günlük 30 mg safranın, uyarılma eksikliği, vajinal kuruluk ve cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrı dahil olmak üzere kadınlarda depresyon ilaçlarının cinsel yan etkilerini önlemeye yardımcı olabileceğini buldu.

Küçük bir 2009 çalışması, günde 200 mg safranın erektil disfonksiyonla mücadele eden erkeklerde ereksiyon sayısını ve süresini artırabileceğini buldu.

Altı makalenin 2018 yılında yapılan bir analizi, birkaç çalışmanın erektil işlev, cinsel istek, orgazm işlevi, cinsel ilişki doyumu ve genel memnuniyet dahil olmak üzere erektil işlev bozukluğunun beş boyutu üzerindeki yararlılığını bildirdi.

Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (Ybmd)

Safran, bazı görme takviyelerinde bir bileşen olarak eklenir ve birkaç küçük çalışma, yaşa bağlı makula dejenerasyonunun erken aşamalarında faydalı olabileceğini düşündürmektedir.

2018'de yayınlanan bir kontrollü klinik çalışmada, hafif-orta şiddette YBMD'ye sahip yetişkinlere üç ay boyunca 20 mg safran veya plasebo verildi. Araştırmacılar, safranın orta derecede görsel işlevi iyileştirdiği ve YBMD'nin kronik doğası nedeniyle uzun süreli takviyenin daha büyük faydalar sağlayabileceği sonucuna varmışlardır. 2016'da yayınlanan başka bir erken çalışmada, altı ay boyunca 30 mg safran ile günlük takviye, YBMD'li hastalarda retina fonksiyonunda istatistiksel olarak önemli değişikliklerle ilişkilendirildi.

Kilo Verme Ve İştah Kontrolü

Safranın iştahı ve yeme istekleri azalttığı bilinmektedir. Bazı araştırmalar, safranın beyindeki serotonin düzeylerini artırdığını ve buna karşılık aşırı yemeyi ve buna bağlı kilo alımını önlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir.

2010 yılında kadın katılımcılarla yapılan ve hergün bir safran içeren ek veya plasebo verilmesiyle gerçekleşen araştırmada, safran grubunun üyelerinin kilolarında önemli ölçüde büyük bir düşüş yaşadığı gösterilmiştir. Çalışmanın yazarları, ayrıca safranın ruh halini iyileştirici etkilerinin, atıştırma sıklığındaki azalmaya katkıda bulunabileceğini belirtiyor.

Olası Yan Etkiler Ve Günlük Doz

Genel olarak safranı diyetinize dahil etmek güvenlidir. Çay yapmak için birkaç teli suda kaynatmayı ve biraz tatlılık vermek bal karıştırmayı deneyebilirsiniz. Safran ayrıca pilav, yumurta, deniz ürünleri ve tavuğa da eklenebilir.

Safran, yemek pişirmede tipik olarak kullanılan küçük miktarlarda tüketildiğinde çoğu insan için güvenli kabul edilse de, safran veya safran takviyelerinin kullanılması hafif yan etkileri tetikleyebilir. Çoğu çalışmada kullanılan 30 ila 50 mg'lık daha küçük dozlarda, yan etkiler çoğunlukla mide bulantısı, kusma, baş dönmesi ve ağız kuruluğunu içerir. Çalışma yazarları, yan etkiler söz konusu olduğunda safran ve plasebo arasında önemli bir fark olmadığını bildirmiştir.

Yüksek dozlarda (5 gram) safranın uterus uyarıcılarını indükleyebildiği ve hayvanlarda östrojenik etkilere sahip olduğu gösterilmiştir. Sonuç olarak, hamileyseniz safran almamalısınız. Sağlıklı kadınlar arasında yapılan bir çalışmada, yedi gün boyunca günde 400 mg safran alınması, iki kadında anormal uterus kanamasına neden oldu.

Kan sulandırıcı tedavi gören veya belirli böbrek hastalığı türleri olan kişilerde safran kullanmak için dikkatli bir yaklaşım önerilmektedir.

Herhangi bir takviyede olduğu gibi, safranı sağlık amacıyla kullanmayı düşünüyorsanız, artılarını ve eksilerini tartmak için önce sağlık uzmanınızla konuşun. Ayrıca, depresyon gibi bir durumu kendi kendine tedavi etmenin ve standart bakımdan kaçınmanın veya geciktirmenin ciddi sonuçları olabileceğini unutmayın.

Uzmanlara göre, besin takviyesi olarak günde 1,5 grama kadar safran güvenle alınabilir. Beş gramdan daha yüksek dozlarda alındığında toksik olarak kabul edilir ve günde 20 gramdan fazla dozlarda ölümcül olabilir.

Klinik çalışmalarda uygulanan en yaygın etkili dozlar günde 30 mg ila 50 mg'dır.